کتاب حب مدح، ستایش و تمجید

برداشت هایی از کتاب

«اخلاق ربانی، آفات زبان، حب مدح، ستایش و تمجید» حاج آقا مجتبی تهرانی

 

انسان هایی که مدح دوست دارند:

1. کسانی که دوستدار مدح هستند و آن را از دیگران طلب می کنند و برای اینکه مدح شوند، دست به هر کاری می زنند و هیچ مرزی را نمی شناسند.

2. کسانی که دوستدار مدح هستند و آن را از دیگران طلب می کنند اما حاضر نیستند هر کاری بکنند تا از آنها مدح و ستایش شود.

3. کسانی که دوستدار مدح هستند اما مدح شدن را از دیگران طلب نمی کنند و نمی خواهند.

4. کسانی که دوستدار مدح هستند اما از مدح شدن کراهت دارند، چون در راه مجاهده با نفس هستند.

 

انسان هایی که مدح دوست ندارند:

1. کسانی که نسبت به مدح بی تفاوت هستند.

2. کسانی که از مدح شدن ناراحت می شوند. (از نیکان روزگار و اولیای خدا هستند)

 

درمان حب مدح و ستایش

راه های علمی

1. اگر نعمت یا فضیلتی دارد، ناشی از فضل الهی است و خود انسان هیچ کاره است. (انسان مراقب باشد که از نظر درونی این مدح روی او اثر نگذارد)

2. بیم داشتن انسان به از دست دادن فضایل است.

3. بسیاری از مدح و ستایش هایی که از انسان می شود، موهومی است.

4. توجه به از بین رفتن بالاترین قدرت ها و جاه و جلال های دنیایی است.

5. انسان مراقب باشد که رضای خالق را با رضای مخلوق عوض نکند.

6. رضای مخلوق هیچ گاه حاصل نمی شود.

راه های عملی

1. عدم تشکر از مدح کننده

2. عدم تغییر رفتار نسبت به مدح کننده

3. توجه به خدا در هنگام مدح شدن

ممدوح اگر در مقابل مدح بی اندازه قرار گرفت، بگوید این مواردی که شما می گویی، در من نیست.

 

درمان نکوهش ذم

راه های علمی

1. تشکر از صیحت کننده دلسوز

2. ناراحت نشدن از کسی که عیب واقعی را به قصد اذیت بیان می کند

3. خوشحالی از اینکه افترا زننده به عیوب واقعی انسان آگاهی ندارد.

راه های عملی

با عدم مقابله مثل زبانی و عملی به درمان نکوهش ذم در وجودش بپردازد.

 

دو حالت در مقابل حب مدح و نکوهش ذم

1. مدح و ذم در نزد فرد مساوی است

2. انسان از مدح شدن ناراحت می شود اما از ذم شدن ناراحت نمی شود.

 

نکته

1. اطلاع دادن از توانایی خود، مدح و ستایش به حساب نمی آید.

مساله حرفه ها، صنایع، علوم و امثال این ها، اگر جنبه اخباری و اطلاعی داشته باشد، یعنی مطلع هستم و این را می دانم، مساله خودستایی به شمار نمی رود. گاهی ممکن است که با نگفتن اینکه دارای چنین فضیلتی هستم، چه بسا ضایعه ای پیدا بشود. افراد ناشی یا مغرض پیدا بشوند که ضربه بزنند. اینکه انسان بگوید، بلد هستم، درستش می کنم! نه اینکه خرابش کند، خودستایی نیست. ز

2. انسان می تواند از کار شخصی تعریف بکند، اما نباید از خود شخص تعریف کند، یک وقت اشتباه نشود.

 

 

روایت مولا علی علیه السلام درباره حب مدح، ستایش و تمجید

من کراهت دارم از اینکه به گمان شما راه پیدا کند که ستودن و ستایش شنیدن را دوست دارم. یا به خاطر شما این مطالب بیاید که من از ستایش کردم خوشم می آید. من بدم می آید از اینکه چنین مساله ای در ذهن شما بیاید. و اینکه تمجید را گوش کنم. من به حمدلله این چنین انسانی نیستم. بر فرض محال هم اگر دوست داشتم ستایش و این قبیل گفته ها را، این میل را به جهت فروتنی برای خداوند سبحان که او به شمول عظمت و بزرگواری سزاوارتر است، رها و ترک کردم. چه بسا مردم بعد از اینکه کار بزرگی می کنند، دوست دارند و شیرین به نظرشان می آید که تمجید و ستایش شان بکنند. اما شما از من تمجید نکنید. آن هم تمجید هایی که زیبا باشد. زیرا من می خواهم مطیع خدا باشم و خودم را از زیر بار تکالیفی که هنوز از آنها فارغ نشدم، خارج کنم، واجباتی که لازم است آنها را انجام بدهم. پس همان گونه که با ستمگران صحبت می کنید، با من صحبت نکنید.

 

 

موضوعات مهم در مدح و تمجید

1. ممدوح چه کسی باشد. (ممدوح مستحق مدح باشد)

مراقب باشید میدان برای افرادی در جامعه باز نشود. همین ستایش های بی مورد و ستودن های زشت است که موجب می شود جامعه ای به خطر سقوط کشیده شود.

2. صدق و کذب مدح (مدح سر از افراط درنیاورد و از طرف دیگر تفریط نیز نشود و مطلق گویی نسبت به آنها در تعریف و تمجید نکند.)

باید خیلی مراقب باشید در تعریف هایی که می خواهید از دیگران بکنید، ببینید که راست است یا دروغ

3. انگیزه مدح (انگیزه مدح چیست؟ )

آیا مساله فضیلت خواهی، کمال و خدا مطرح است یا جنبه های شیطانی مطرح است؟ مثلا انسان طمعی در ممدوح دارد و می خواهد چیزی از او بگیرد و ستایش می کند.

4. حضور یا غیاب ممدوح (مادح ممدوح را در حضورش ستایش نکند.)

مدح در حضور ممدوح با در غیابش باشد.

 

 

شرط مدح مناسب

شکی در آن نیست که وقتی برادر مومن یا خواهر مومنه انسان، دارای کمالی است، انسان آن را بگوید یا اگر مبرا از نقص است، انسان او را مبرا کند.

اما به دو شرط

1. بیش از آنچه در او هست، انسان مدح و ستایش نکند. (کیفی)

2. مدح انسان به جای یکبار، چندین بار تکرار نشود. (کمی)

تمجید کردن بیش از آنچه شخص مستحق آن است، تملق است.

 

 

نقطه مقابل مدح مناسب

ممکن است کسی دارای فضیلت باشد، ولی انسان او را نمی گوید، یا کمی می گوید و رد می شود. خیال نکنید انسان خوبی است، بلکه این کار ناشی از حسد است، نفس خیلی خبیث است. گاهی منشا مختصر گفتن، نگفتن یا کوتاه آمدن، حسد است. انسان باید آنچه را از واقعیت هست، بگوید و تمجید و تحسین کند.

 

بعد تربیتی مدح

از نظر تربیتی در بعد دینی و ابعاد دیگرش خیلی انسان باید مراقب باشد. اگر مدح انسان اثر مثبت دارد و برعکس است، آن را بگوید تا طرف مقابل تشویق و ترغیب شود. نه اینکه کوتاه بیاید، بلکه هلش بدهد و موجب شود عمل خوبی انجام دهد.

اما تحسین کردن به مقدار عمل باشد، که اگر بیشتر باشد عوارضی دارد و جلوگیر هم هست. در این صورت مانعی ندارد که انسان مدح دیگری را بکند.

 

 

دعای آخر (توصیه پیامبر به مولا علی)

ای علی وقتی تو را در مقابل رویت ثنا کردند، بگو

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی خیراً مِمَّا یَظُنُّونَ، وَاغْفِرْ لی مَا لاَ یَعْلَمُونَ و لاَ تُؤَاخِذْنِی بِما یَقُولُونَ،»

 

انا اعلم بنفسی من غیری...